Στο ατελιέ του Τζιακομέτι

1966: Αλμπέρτο Τζιακομέτι, ελβετός σουρεαλιστής γλύπτης και ζωγράφος. [γεν. 10/10/1901]

Του ΔΗΜΗΤΡΗ ΚΑΝΕΛΛΟΠΟΥΛΟΥ

Η ουρά έξω από το Κέντρο Πομπιντού στο Παρίσι έφτανε μέχρι απέναντι, παρά το ότι ήταν νωρίς το πρωί. «Ευτυχώς σήμερα δεν έχει πολύ κόσμο» λέει παρ’ ολα αυτά ένα ζευγάρι Γάλλων μπροστά μας. Δεν πειράζει. Η έκθεση του Αλμπέρτο Τζιακομέτι που διαφημιζόταν με τεράστια πανό έξω από το μουσείο αξίζει την ταλαιπωρία. Με δέκα ευρώ σου δίνεται η ευκαιρία να θαυμάσεις έργα του σπουδαίου ελβετού καλλιτέχνη μέσα στο φυσικό τους περιβάλλον, μια και το μουσείο προσπάθησε να αναπλάσει το χώρο στον οποίο δούλευε. «Το ατελιέ του Αλμπέρτο Τζιακομέτι» φιλοξενεί περίπου 600 έργα -γλυπτά, πίνακες, φωτογραφίες και σχέδια- σε διάφορα στάδια επεξεργασίας τους.

Βλέποντας τα γλυπτά του σκέφτεσαι πώς γίνεται αντιληπτή η επιδίωξη του Τζιακομέτι να αναπαραστήσει όχι την ανθρώπινη φιγούρα, αλλά τη σκιά της. «Αν το σκεφτείς λογικά, δεν είναι παρά ανωμαλία να κάθεσαι για χρόνια προσπαθώντας να αντιγράψεις απλώς ένα κεφάλι» έλεγε ο ίδιος.

Γεννήθηκε στις 10 Οκτωβρίου 1901 στην Ελβετία. Φοίτησε στη Σχολή Καλλιτεχνικών Επαγγελμάτων της Γενεύης και το 1922 μετακόμισε στο Παρίσι για σπουδές δίπλα στον γλύπτη Αντουάν Μπουρντέλ. Σχεδίαζε και ζωγράφιζε, αλλά η γλυπτική αποτελούσε πάντοτε τη μεγάλη του αγάπη. «Αυτό που θέλω να πω, αυτό που πιστεύω, είναι ότι, είτε πρόκειται για γλυπτική είτε για ζωγραφική, τελικά το μόνο που μετράει είναι το σχέδιο» έλεγε. Ηταν αλήθεια πως γοητευόταν πολύ και από το σχέδιο. Ο Φράνσις Μπέικον υποστήριζε ότι αποτελούσε «έναν από τους καλύτερους σχεδιαστές όλων των εποχών». Η μεταφυσική μορφή των γλυπτών του άρχισε να σχηματοποιείται στα τέλη της δεκαετίας του 1920 όταν διένυε τη σουρεαλιστική περίοδό του. Η επιμήκυνση των σωμάτων, των άκρων και των προσώπων ήρθε τα αμέσως επόμενα χρόνια. Είναι εκείνες οι παράξενες και αδύνατες, σαν σπιρτόξυλα, μορφές που αποτελούν το σήμα κατατεθέν του έργου του και που πολλοί θεωρούν ότι περιγράφει τη μοναξιά των ανθρώπων. Το 1940 συνδέθηκε φιλικά με το ζευγάρι των Σιμόν Ντε Μποβουάρ και Ζαν Πολ Σαρτρ, προσχωρώντας πια στο κίνημα του υπαρξισμού, ενώ το 1962 έλαβε το πρώτο βραβείο γλυπτικής στην Μπιενάλε της Βενετίας. Πέθανε στις 11 Ιανουαρίου 1966.

Τα έργα παρουσιάζονται στο περιβάλλον που γεννήθηκαν, πλαισιωμένα από αυτούσια τμήματα του ατελιέ του και πολλά αυθεντικά αντικείμενα. Αριστοτεχνικά στημένα, περπατάς ανάμεσά τους και νιώθεις πως αποτελείς τμήμα του ατελιέ. Στον πρώτο χώρο παρουσιάζονται εκθέματα της πρώιμης περιόδου του στην Ελβετία και στη Γαλλία. Ακολουθεί ένα σκοτεινό δωμάτιο με φωτογραφίες του μέσα από το προσωπικό του στούντιο που παρουσιάζεται αμέσως μετά. Εκεί υπάρχουν και πολλά περιοδικά κι εφημερίδες της εποχής με συνεντεύξεις του και διάφορα ρεπορτάζ γύρω από το πρόσωπό του. Συνεχίζοντας την περιήγηση, παρατηρείς έργα από την κυβιστική περίοδό του, τη σουρεαλιστική και τα χρόνια που ήταν πλέον φανερή η επιρροή του από τους κλασικούς. Σε άλλους χώρους εκτίθενται και πίνακες ζωγραφικής, ενώ υπάρχουν πολλά έργα που αφορούν τα δύο πιο τακτικά του μοντέλα. Τη γυναίκα του Ανέτ και τον αδελφό του Ντιέγκο. Πάνω απ’ όλα βέβαια ξεχωρίζει το επιβλητικό (γύρω στα 2,5 μέτρα ύψος) γλυπτό «Γυναίκα όρθια» (1960). Ο Τζιακομέτι προέτρεπε «να την παρακολουθούμε με προσοχή και για αρκετή ώρα, γιατί πιθανότατα κάποια στιγμή να μας αποκαλύψει ψιθυριστά κάτι από το αίνιγμά της».

Copyright © 2008 Χ. Κ. Τεγόπουλος Εκδόσεις Α.Ε.